Schaam jij je net als Mieke voor je burn-out?

“Ik schaam me zo en ik voel me gefaald” zegt Mieke tegen mij. Als je de diagnose ‘burn-out’ krijgt, ontstaat er vaak enorme schaamte voor jezelf en voor de situatie waarin je beland bent. Voorheen kon je alles en nu heb je het niet meer in de hand. Je hebt geen controle meer en dat is zwak!

Mieke wilde overal perfect in zijn en eiste daarom heel veel van zichzelf. Toen dat niet lukte, sprak ze over de ‘schaamte van het mislukken’. Ik ken een heleboel vrouwen als Mieke. Ze willen carrière maken, een perfecte echtgenote en een goede moeder zijn, zich profileren als een perfecte vriendin en een voortreffelijke huisvrouw, slank zijn, gezond eten, veel sporten, een volmaakt, perfect uiterlijk hebben, enzovoorts.

En neem Jan. Hij had veel bereikt en voelde zich zeer geslaagd in het leven. Maar hij stortte in. ‘Ik schaam me, want ik verlies mijn aanzien’, zei hij. Jan heeft altijd hard gewerkt, bekleedde een hoge functie en verdiende veel geld. Alles ging voor de wind, totdat hij burn-out geraakte.

Als je je schaamt ga je vaak vermijdingsgedrag naar anderen vertonen. En dat zorgt er weer voor dat je niet begrepen wordt en dat je je alleen voelt. Je houdt je in, spreekt niet vrijuit over hoe het werkelijk met je gaat en wat er echt vanbinnen speelt. De ander vertrouwt op je woorden en kan aan de buitenkant niet zien of je de waarheid spreekt. Dit vermijdingsgedrag leidt tot een mismatch.

Het probleem is dat schaamtegevoel herstel in de weg kan staan, want de meeste mensen met een burn-out doen zich,  door het schaamtegevoel, beter  voor dan ze zijn. Door schaamte ben je vaak niet eerlijk tegenover anderen. Je durft je minder open te stellen en geeft daarmee zelfs verkeerde signalen aan je omgeving.

Maar weet dat schaamte ontstaat door eigen diepliggende overtuigingen over wat jij vindt, hoe jij moet zijn en waaraan jij moet voldoen! Het gaat om eisen en overtuigingen over wanneer jij jezelf goed genoeg vindt in je leven en werk. 

Ben je burn-out geraakt, dan heb je vaak irreële overtuigingen en eisen aan jezelf gesteld. Schaamte ontstaat als je vindt dat bepaalde houding of gedragingen niet toelaatbaar zijn voor anderen. Je gaat eisen aan jezelf stellen. Je hebt je  laten leiden door eisen waaraan je op de lange duur niet meer kon voldoen.

Maar vergeef jezelf, want weet dat overtuigingen diepgeworteld kunnen liggen en dat je je vaak niet eens bewust bent van deze overtuigingen. De overtuigingen zijn zo ingesleten in je leven, dat je ze zelf niet meer ziet. Het zijn gewoontes geworden.

Feitjes over burn-out en schaamte:

1. Schaamte is een onaangename psychosociale emotie, ontstaan uit angst om anderen te misprijzen of om er niet bij te horen. Met anderen woorden: angst voor afkeuring of afwijzing van de ander.
2. Weet dat de schaamte veroorzaakt wordt door je persoonlijke zienswijze en de verwachtingen die je aan jezelf stelt. Of anders gezegd: je probeert te voldoen aan verwachtingen die je denkt dat de ander heeft van jou. 
3. Daarmee zet je jezelf op de tweede plaats en de ander op de eerste plaats. Je gaat dus voorbij aan je eigen behoeften.
4. Schaamtegevoel hoort bij een burn-outsituatie, want het is gekoppeld aan het feit dat je hoge eisen aan jezelf stelt: perfectionisme en hard werken. Dit zijn persoonlijkheidskenmerken van mensen met een burn-out.  
5. Daarnaast is schaamte een sterk cultureel bepaald fenomeen. Bovenstaande eisen die je aan jezelf stelt, zijn eisen die in onze cultuur erg gewaardeerd en gestimuleerd worden.

Kortom: Burn-out zijn en schaamtegevoelens horen bij elkaar. Ze liggen in elkaars verlengde en zijn gekoppeld aan een eigen opgelegd verwachtingspatroon. Het helpt dus als je bij een burn-out kijkt naar waar het schaamtegevoel vandaan komt en wat jij van jezelf niet toelaatbaar vindt.

Leuk als je een reactie geeft onder dit artikel.

© www.ligtpunt.nl | Nell van de Ligt. Alle rechten voorbehouden. Wil je dit artikel gebruiken in een tijdschrift, nieuwsbrief of op een website. Dat kan zolang je de copyright en een werkende link naar mijn site opneemt.