Stress? Heb je last van innerlijke of uiterlijke werkdruk?

Geplaatst op 2 augustus 2021

Je komt de laatste weken steeds doodvermoeid thuis. Je lijdt enorm als gevolg van drukke dagen op je werk en wilt daar graag vanaf. Je zou graag wat meer lucht en ruimte krijgen. Maar wat is dan de oorzaak van deze werkdruk?

Dit geldt ook voor Jan en Josefine, beiden zijn elke avond uitgeput terug te vinden op de bank. Jan (52 jaar, accountmanager) heeft stressklachten en is oververmoeid doordat hij te veel werk heeft. Hij vertelt mij tijdens de coaching dat hij ’s avonds vaak nog laat aan het werk is; sommigen zaken moeten immers vandaag nog afgehandeld worden om morgen door te kunnen gaan met de taken die dan af moeten. Jan beklaagt zich over een te grote werklast. Josefine (41 jaar, doktersassistente) ervaart ook klachten van moeheid en een te veel aan taken. Ze raakt in paniek als ze over haar werk praat. Ze heeft zoveel verschillende taken die haar aandacht vragen, vertelt ze mij tijdens een consult. Ze voelt zich opgejaagd, raakt het overzicht kwijt en weet niet goed waar ze moet beginnen om de berg met werktaken kleiner te maken.

Als je een lange tijd onder hoge druk staat, geeft dat een opgejaagd gevoel, welke vanzelf zorgt voor stress. Werkdruk en tijdsdruk leiden tot ongezonde stress in je lichaam en op de korte duur kan dat het plezier in je werk ontnemen. Een korte periode van stress die te overzien is en een duidelijk begin en eind heeft (bijvoorbeeld een nieuw bouwproject van een maand wat voor de zomer af moet), geeft je hoogstwaarschijnlijk geen stressklachten. Je weet immers dat de stressvolle situatie na verloop van tijd over is. Echter, als het einde niet in zicht is en je ook nog het overzicht op je werkzaamheden verliest, gaat dat je opbreken. Duurt deze stressvolle situatie een lange periode dan zul je waarschijnlijk je werk als minder plezierig ervaren en ga je balen van de werksituatie.

Ervaar je al een lange tijd een flinke (werk)druk? Dan is het verstandig daar eens goed naar te kijken en te onderzoeken waar deze druk vandaan komt. Je moet immers proberen om uit de stressvolle situatie te ontsnappen. Wil je goed zorgen voor je mentale en fysieke staat, dan zul je moeten ingrijpen. Ja, dit kost extra tijd en kost extra energie, maar het kan je nog veel meer opleveren. Bovendien is erger voorkomen beter dan doorgaan in dezelfde negatieve spiraal.

Een hoge werkdruk kan verschillende oorzaken hebben, maar er zijn twee duidelijk onderscheidbare verschillen die ik wil aangeven. Er zijn meerdere oorzaken, maar alle oorzaken kan men uiteindelijk in deze twee categorieën kwijt: innerlijke druk of externe druk.

Een valkuil van ieder mens is om naar de ander te wijzen. Naar de ander wijzen kan een collega of manager betekenen of gewoon het werk in het algemeen, omdat het probleem zich daar openbaart. Alle moeilijkheden laten zich zien als je in relatie bent (met mensen of in het werk) en als er iets van je wordt verwacht. Op zulke momenten is het logisch dat je enige druk ervaart en dat kan op het werk, maar ook in de thuissituatie.

Houdt er wel rekening mee dat er maar twee mogelijkheden zijn: je bent zelf het probleem, of een ander vormt het probleem. Een probleem ontstaat altijd in relatie met een ander of anderen. Dit is nauw verwant met de soort relatie die je met de ander hebt, de verwachtingen die je jezelf oplegt of de verwachtingen die je een ander oplegt. Hierdoor ontstaat druk.

De werkdruk die je ervaart is dus eigen innerlijke druk of druk van buiten, externe druk. Neem de voorbeelden van Jan en Josefine; beiden lijden aan een vorm van werkdruk, maar er zijn verschillen aan te tonen:

Jan ervaart innerlijke druk. Hij heeft een teveel aan werk omdat hij veel van zichzelf eist. Hij is een perfectionist, waardoor elke taak vanzelfsprekend meer tijd kost. Hij vindt zichzelf niet goed genoeg als hij zich niet voor 200 procent heeft ingezet, de taak uitstekend heeft volbracht en hij helemaal zeker is van zijn zaak.

Jan laat zich hierbij leiden door zijn onzekerheid. Omdat Jan veel van zichzelf eist, legt hij de beoordeling van een werktaak bij een ander neer, in plaats van bij zichzelf. Hij doet wat hij denkt dat de ander van hem verwacht. Hij wil geen fouten maken en hij is bang dat hij niet goed genoeg is als hij zich minder dan maximaal inzet. Hij speelt op zeker, wil zich voortdurend bewijzen en tegelijkertijd ook de controle bewaren, maar komt daardoor juist in de problemen.

Jan kan zijn probleem oplossen door met zichzelf aan de slag te gaan. Het probleem ligt immers in het feit dat hij zichzelf druk oplegt. Hij moet proberen om deze innerlijke druk te verminderen of op te lossen. Doet Jan dat niet dan zal hij dit probleem in elke toekomstige baan tegen komen.

Josefine ervaart externe druk. Door de hoeveelheid aan taken, moet Josefine heel veel uren in haar werk stoppen. Door deze druk van buitenaf komt ze in de problemen. Josefine kan het werk niet langer goed volbrengen, omdat ze teveel taken tegelijkertijd moet doen. Ze doet de taken maar half of niet. Dit is natuurlijk zeer frustrerend voor haar, maar ze heeft er domweg geen tijd voor.

Josefine wordt overspoeld door de verwachting van het werk. Ze is uit het veld geslagen door de druk van buitenaf. Hierdoor verliest ze het overzicht en de greep op haar werk. Josefine zal met haar leidinggevende om de tafel moeten om het probleem aan te kaarten, duidelijk te maken en de hoeveelheid taken te verminderen. De hoge werkdruk kan in dit geval alleen van buitenaf opgelost kunnen worden, waardoor Josefine weer wat meer lucht en ruimte krijgt.

Er is dus een verschil waardoor oververmoeidheid als gevolg van werkdruk veroorzaakt wordt. Er bestaat een (subjectieve) druk die van binnenuit komt omdat u bang bent om iets niet goed te doen, maar ook een (objectieve) druk die van buitenaf komt die u daadwerkelijk overvraagd en waarbij te veel taken van u worden verwacht.

Ervaar je (te)veel druk op het werk? Kijk dan eens kritisch naar je eigen situatie. Het liefst met een vertrouwde collega en/of vriend die alles tegen je durft te zeggen. Als mens heb je vaak een blinde vlek op het gebied van zelfreflectie, het is dus waardevol om een ander kritisch mee te laten kijken. Bovendien leidt spiegelen met anderen tot veel inzicht.

Wil je het probleem van oververmoeidheid en werkdruk daadwerkelijk aanpakken, kijk dan goed naar de werkelijke oorzaak. Is het druk die je jezelf oplegt, of is deze druk door een ander opgelegd? Neem de verantwoordelijk en pak de oorzaken aan! Zorg goed voor jezelf!

Leuk als je een reactie geeft onder dit artikel.

© www.ligtpunt.nl | Nell van de Ligt. Alle rechten voorbehouden. Wil je dit artikel gebruiken in een tijdschrift, nieuwsbrief of op een website. Dat kan zolang je de copyright en een werkende link naar mijn site opneemt.